Gökbilimciler Güneş Sistemimizden hızla geçen sıradışı bir nesne tespit etti
Bilim insanları, Güneş’e doğru yaklaşan ve yıldızlararası kökenli olabileceği düşünülen bir gök cismi tespit etti. Bu nesne insanlık tarafından gözlemlenen üçüncü yıldızlararası cisim olarak kayıtlara geçti.
Uluslararası Astronomi Birliği’ne bağlı Küçük Gezegen Merkezi, Güneş Sistemi’nde hareket eden sıra dışı bir nesnenin yıldızlararası kökenli olduğunu doğruladı. 3I/ATLAS adı verilen bu gökcismi, Güneş’e doğru hızla ilerliyor ve bilim dünyasında heyecanla izleniyor.
İlk olarak Haziran ayının son günlerinde, ATLAS (Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) adlı otomatik gözlem sistemi tarafından fark edilen nesne, geçici olarak A11pl3Z koduyla kayda geçti. Şili, Güney Afrika ve Hawaii’deki teleskopları kullanan sistem, gökyüzünü düzenli olarak tarayarak bu tür hareketli cisimleri saptamaya çalışıyor. 1 Temmuz’da tekrar gözlemlenen nesne, ertesi gün Şili’deki başka bir teleskop tarafından da doğrulandı.
İlk verilere göre, bu kozmik ziyaretçi yaklaşık 20 kilometre genişliğinde olabilir ve saatte yaklaşık 245 bin kilometre gibi etkileyici bir hızla yol alıyor. Hızı ve izlediği rota, onun Güneş Sistemi’ne dışarıdan gelen, yani yıldızlararası bir misafir olabileceğini gösteriyor. Bu da, 3I/ATLAS’ın tarihe geçmesi için yeterli. Çünkü şimdiye kadar yalnızca iki yıldızlararası nesne keşfedildi: 2017’de tespit edilen gizemli Oumuamua ve 2019’da gözlemlenen 2I/Borisov kuyruklu yıldızı. Her ikisi de bilim çevrelerinde büyük ilgi uyandırmış, özellikle Oumuamua'nın doğası üzerine halen net bir fikir birliğine varılamamıştı.
Yeni keşif de benzer şekilde pek çok soruyu beraberinde getiriyor. Şu an Dünya’dan yaklaşık 3,8 astronomik birim uzaklıkta bulunan 3I/ATLAS, 3 Ekim’de Mars’a oldukça yaklaşacak. Bu mesafe, Kızıl Gezegen’in yörüngesindeki uzay araçlarının onu doğrudan gözlemleyebilmesi için yeterli olabilir. Ardından, 29 Ekim’de Güneş’e, 30 Ekim’de ise Dünya’ya en yakın konumuna ulaşacak. Her iki noktada da yaklaşık 1,35 astronomik birim uzaklıkta olması bekleniyor.
Bu hızlı yolcunun Dünya’yla çarpışma riski yok. Ancak bu, bilim insanlarının ilgisini azaltmıyor. Tersine, böylesine nadir bir nesne, Güneş Sistemi dışındaki bölgelerden gelen maddeler hakkında bilgi edinmek için eşsiz bir fırsat sunuyor. Önümüzdeki aylarda, güçlü gözlemevlerinin devreye girmesiyle 3I/ATLAS hakkında çok daha fazla bilgi toplanabilir. Özellikle Vera C. Rubin Gözlemevi ve James Webb Uzay Teleskobu, bu gizemli cismi incelemek için devreye girebilir.
Sıra dışı gök cismi ile ilgili Merak edilen soruların yanıtları
NASA internet sitesinde bu gökcismi ile ilgili şu bilgileri paylaşıyor:
Bu yıldızlararası cisim nereden geldi? 3I/ATLAS, başka bir yıldız sisteminde oluştu ve bir şekilde yıldızlar arasındaki uzaya fırlatıldı. Milyonlarca, hatta milyarlarca yıl boyunca sürüklenerek yakın zamanda Güneş Sistemi’mize ulaştı.Keşfedildiği sırada 3I/ATLAS, Güneş’ten yaklaşık 660 milyon kilometre uzaklıktaydı ve Jüpiter’in yörüngesi içindeydi.
3I/ATLAS’ın Güneş Sistemi’ne ait olmadığı nasıl anlaşıldı? Kuyrukluyıldızın yörüngesine ilişkin gözlemler, Güneş’in kütleçekimi tarafından tutulamayacak kadar hızlı hareket ettiğini gösteriyor. 3I/ATLAS, “hiperbolik yörünge” olarak bilinen bir yol izliyor; yani Güneş’in etrafında kapalı bir yörüngede dönmüyor. Sadece Güneş Sistemi’nden geçiyor ve tekrar yıldızlararası uzaya doğru yoluna devam edecek. Bir daha asla görülemeyecek.
Kaç yıldızlararası cisim keşfedildi? Bu, şimdiye kadar gözlemlenen üçüncü yıldızlararası cisim. 2017 yılında keşfedilen ‘Oumuamua ilk bilinen yıldızlararası cisimdi; ikincisi ise 2019’da keşfedilen 2I/Borisov’du.3I/ATLAS ne kadar büyük ve bu bir asteroid mi yoksa kuyrukluyıldız mı? 3I/ATLAS’ın ne kadar büyük olduğu henüz bilinmiyor, ancak gözlemler onun “aktif” olduğunu gösteriyor. Bu nedenle gökbilimciler onu asteroid değil, kuyrukluyıldız olarak sınıflandırıyor.
Ne kadar hızlı hareket ediyor? Çok hızlı. Keşfedildiği sırada, bu yıldızlararası kuyrukluyıldız saatte yaklaşık 221.000 kilometre hızla ilerliyordu. Güneş’e yaklaştıkça bu hızı daha da artacak.
Bu yıldızlararası cismin Dünya’ya çarpma riski var mı? Hayır. Cismin yörüngesi onu Güneş Sistemi’nin iç kısımlarına getirse de, Dünya’ya yaklaşmayacak. Kuyrukluyıldız 3I/ATLAS Güneş Sistemi’nden geçerken gezegenimize 1,6 astronomik birimden (yaklaşık 240 milyon kilometre ya da 150 milyon mil) daha fazla yaklaşmayacak.
chip
Hybrid şeklinde göster
