Proteinler ve Proteinlerin Genel Özellikleri
Proteinler, amino asitlerin zincir halinde birbirlerine bağlanması sonucu oluşan büyük organik bileşiklerdir. Proteinler, açlık anında en son tüketilirler. Kimyasal sindirimleri midede başlar. Proteinler, amino asitlerin yapıtaşlarından oluşan polimerlerdir. Her proteinin kendisine has özelliklerinin olmasını sağlayan özel amino asit dizilimleri vardır. Canlılarda kullanılan 20 çeşit amino asit (canlıdan canlıya değişiklik gösterebilir) vardır.
Proteinlerin Genel Özellikleri- Proteinler, sindirilmeden hücre zarından geçemezler. Çünkü polimer yapılıdır.
- Yapılarında peptit bağı bulunmaktadır.
- DNA şifresine göre ribozomlarda sentezlenir. Proteinlerin farklı yapılarda olmasının nedenleri arasında, aminoasitlerin toplam sayısı, aminoasitin miktarı ve aminoasitlerin dizilişinin farklılık göstermesi yer alır. (Proteinlerin farklılık göstermesinin bir diğer nedeni de canlı DNA’larının farklı olmasıdır. Kromozomlar üzerinde dizilmiş olan her bir gen ayrı bir protein şifresi taşır).
- Bitkiler ihtiyaç duydukları aminoasitleri kendileri sentezler. Hayvanlar ise 20 aminoasit çeşidinden 12 tanesini sentezler; 8 tanesini dışarıdan hazır olarak alırlar. Bu 8 aminoasite esansiyel (temel) aminoasitler denir.
- Sindirimde hayvanlar yedikleri proteini serbest aminoasitlere parçalayıp bunlarla yeni proteinler sentez.
- Yüksek sıcaklık, pH gibi nedenlerle proteinlerin yapısı bozulur buna denatürasyon denir. Denatüre olmuş bir protein biyolojik özelliklerini kaybeder ancak besin değerini kaybetmez. Denatürasyonda amino asitler arasındaki peptit bağları korunur, proteinin üç boyutlu yapısı bozulur ve fonksiyon gerçekleştiremez hale gelir.
- Denatüre olmuş bazı proteinler eski hâline dönebilir. Buna renatürasyon denir.
- Uzun süreli açlık halinde proteinlerin kullanım sırası; “üreme hücresi proteinleri, kas hücresi proteinleri, sinir hücresi proteinleri” şeklindedir
|
