| Zeze |
26 Temmuz 2022 14:57 |
Coğrafyanın Tarihsel Gelişimi
İlk Çağ’da Coğrafya- Coğrafya sözcüğü ilk kez bu çağda Eratosthenes tarafından kullanılmıştır.
- Basit gözlemler ve bu gözlemlerden elde edilen bilgilerden hareketle hazırlanmış basit harita çizimleri ile başlamıştır.
- Bu dönemde bilinen dünyanın harita çizimi ve bu dünyadaki bölgelerin ve yerlerin tarihi ile birlikte ayrıntılı tasvir edilmesi şeklinde gelişen bir coğrafya söz konusudur.
- Bu dönemde evrenin oluşumu, insan ve doğanın kaynağını anlama çabası da coğrafyaya yön vermiştir.
- Herodot, Platon, Aristo, Strabon ve Batlamyus gibi düşünürler coğrafyanın gelişiminde önemli rol oynamışlardır.
- Strabon’nun Geographika (Antik Anadolu Coğrafyası) adlı eseri Anadolu hakkında ayrıntılı bilgilerin olduğu bir eserdir.
- Batlamyus’un Geographika Hyphegesis (Coğrafya Kılavuzu) adlı eseri ise temel haritacılık ilkelerine ilişkin bilgiler barındırırken bir yandan coğrafya ve kartoğrafyanın gelişimini sağlamıştır.
Orta Çağ’da Coğrafya- Bu çağda coğrafya biliminin gelişmesinde Müslüman coğrafyacılarının ve matematikçilerin katkıları büyük olmuştur.
- Mesudi, Biruni, İdrisi, İbn-i Batuta, İbn-i Haldun ve Uluğ Bey Orta Çağ’a damgasını vuran ünlü Müslüman coğrafyacılar arasındadır.
- Bu dönem coğrafyacısı İbni-i Hurdazbih İslam coğrafyasının babası kabul edilmektedir.
- Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Divanı Lügatit Türk adlı eser her ne kadar bir dil sözlüğü olsa da içerisinde Dünya dil haritası barındırır ve Orta Asya’nın coğrafi özellikleri hakkında bilgi verir.
- Biruni ise Dünya’nın çevresel uzunluğunu, yarı çapını ve 1 meridyen yayının uzunluğunu hesaplamıştır.
Yeni Çağ’da Coğrafya- Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketlerinin sonucunda coğrafya alanında da gelişmeler kaydedilmiştir.
- Müslüman coğrafyacıların ve ilk çağa ait eserlerin Latinceye çevrilmesi bu dönemde olmuştur.
- Keşiflerle dünyanın sınırları büyük oranda genişleyerek coğrafyacıların harita hazırlama ve dünyanın çeşitli kısımlarını tasvir etmede kullanacakları büyük bir bilgi akışı başlamıştır. Kristof Kolomb’un Amerika’yı bulması, Bartolomeu Diaz’ın Ümit Burnu’nu bulması ve Vasko Da Gama’nın Hint Okyanusu’nu ve Hindistan’ı bulması bu dönem coğrafyasının gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.
- Yeni Çağ’da Osmanlı Devleti sınırları içerisinde Piri Reis, Kâtip Çelebi ve Evliya Çelebi’nin yapmış oldukları seyahatler ve ortaya koydukları eserler de coğrafyanın gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
Yakın Çağ’da Coğrafya- Coğrafyanın bilimsel nitelik kazanmasında etkili olan araştırma, yöntem ve tekniklerinin ortaya çıktığı 18. Yüzyıl sonlarıyla 19. yüzyıl başları, coğrafyanın gerçek anlamda bilimsel kimliğine kavuşma dönemidir.
- Coğrafyanın bilimsel kimlik kazanmasında özellikle Alexander Von Humboldt, Carl Ritter ve Frederic Ratzel çok önemli bir yere sahiptir.
- Fiziki coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilen Alexander Von Humboldt, beşeri coğrafyanın kurucusu olarak kabul edilen Carl Ritter ve Frederic Ratzel’dir.
- Bu bilim insanları coğrafyanın ayrı bir bilim olması ve modern coğrafyanın oluşması için çalışmalar yapmışlardır.
|
