Kozmik bilmece çözüldü: İki yıldız arasında sıkışan bir gezegen keşfedildi

Evrende ikili yıldız sistemleri oldukça yaygın olsa da bilim insanları, bu sistemlere benzemeyen bir yapıda, iki yıldız arasında sıkışan son derece ilginç bir gezegen keşfetti.

Bilim dünyasını yıllardır meşgul eden gizemli bir sinyalin sırrı nihayet çözüldü. Yeni yapılan gözlemler ve gelişmiş analizlerle, Nu Octantis adlı ikili yıldız sisteminde, alışılmadık bir gezegenin gerçekten var olduğu doğrulandı. Üstelik bu gezegen sadece varlığıyla değil, yörüngesiyle de tüm ezberleri bozuyor: Gezegen, iki yıldız arasında ters yönde dönüyor ve ikisi arasında adeta sıkışmış vaziyette.

Kozmik bilmece çözüldü

Her şey, 2004 yılında Yeni Zelanda’daki Canterbury Üniversitesi’nden gökbilimci David Ramm’in, Nu Octantis sistemini gözlemlerken tekrarlayan ve açıklanamayan bir sinyal tespit etmesiyle başladı. İlk analizler, bu sinyalin yaklaşık Jüpiter'in iki katı büyüklüğünde bir gezegene işaret edebileceğini gösteriyordu. Ancak sistemdeki yıldızların birbirine oldukça yakın olması, bu tür bir gezegenin varlığını fiziksel olarak neredeyse imkânsız kılıyordu. Bu da bilim dünyasında uzun süren bir tartışmayı tetikledi: Nu Octantis gerçekten bir gezegen barındırıyor muydu?



Hong Kong Üniversitesi’nden Man Hoi Lee ve ekibi, Şili’deki Avrupa Güney Gözlemevi’nin 3,6 metrelik teleskobuna bağlı HARPS spektrografı sayesinde bu soruya net bir yanıt getirdi. Sistemin çözülmesindeki en kritik keşif, Nu Octantis’teki gezegenin “retrograd” yani ters yönde döndüğünün anlaşılmasıydı. Bu şu anlama geliyor: İki yıldızdan birinin — merkezdeki büyük yıldız — etrafında hem ikinci bir yıldız hem de bu gezegen dönüyor. Ancak gezegen ve ikinci yıldız aynı merkez etrafında zıt yönlerde hareket ediyor. Dahası, gezegen daha içte, yani merkezi yıldıza daha yakın bir yörüngede dolanıyor; ikinci yıldız ise çok daha geniş bir yörüngeye sahip. Haliyle Nu Octantis esasında ikili değil, bir gezegen ve iki yıldızdan oluşan üçlü bir sistem.



Sistemdeki cisimlerin yörünge hareketi. Kırmızı nokta merkez yıldız, mavi nokta beyaz cüce yoldaş yıldız ve yeşil nokta ötegezegeni göstermekte. Astronomik Birim (AU), Güneş ile Dünya arasındaki ortalama mesafeyi ifade eder.
Lee’ye göre bu ters yörünge, sistemi daha da kararlı kılıyor; gezegen, yıldızlar arasındaki dar alanda adeta akrobatik bir dengeyle hareket ediyor. Üstelik sinyal, yıllar süren gözlemler boyunca tutarlı bir şekilde devam etti — bu da sinyalin yıldızsal aktivite gibi geçici bir kaynaktan değil, gerçek bir gezegenden geldiğini güçlü biçimde destekliyor.

Nu Octantis’i ilginç kılan tek şey gezegenin ters yörüngesi değil. Şili’deki Very Large Telescope ile yapılan gözlemler, sistemdeki yıldızlardan birinin aslında bir beyaz cüce olduğunu ortaya koydu. Bu, o yıldızın yaşam döngüsünün sonuna ulaştığını, küçülüp yoğunlaştığını gösteriyor. Araştırmacılara göre Nu Octantis sistemi, biri Güneş'ten yüzde 60 daha büyük olan bir ana yıldız ve onun çevresinde dönen çok daha sönük bir beyaz cüceden oluşuyor. İki yıldız arasındaki mesafe, Dünya ile Güneş arasındaki uzaklığın 2 ila 3 katı kadar.

Yeni sorular ortaya çıktı

Ancak bu yeni bilgi, sistemin geçmişine dair soruları da beraberinde getiriyor. Beyaz cüce, geçmişte çok daha büyük ve parlak bir yıldızken, bu gezegenin mevcut yörüngesi fiziksel olarak mümkün değildi. Bu da iki olasılığı gündeme getiriyor: Ya gezegen başlangıçta her iki yıldızın etrafında geniş bir yörüngede dönüyordu ve beyaz cücenin evrim süreciyle yörüngesi dramatik biçimde değişti; ya da beyaz cüceye dönüşüm sırasında saçılan gaz ve tozdan oluştu.

Bu haliyle bakıldığında Nu Octantis'in, gezegen oluşumu ve evrimi konusundaki geleneksel modelleri zorladığını söylemek herhalde yanlış olmayacaktır. Zira Nu Octantis sistemi, yıldızlar ve gezegenler arasındaki ilişkilerin düşündüğümüzden çok daha karmaşık olabileceğini gösteriyor.

donanimhaber.com

𝓝𝓲𝓼𝓪𝓷𝓾𝓻 ♡ 𝓨𝓾𝓼𝓾𝓯



𝟷𝟿.𝟶𝟺.𝟸𝟻
22.08.25

To view links or images in signatures your post count must be 10 or greater. You currently have 0 posts.

To view links or images in signatures your post count must be 10 or greater. You currently have 0 posts.