Çaldıran Savaşının Nedenleri Nelerdir?
Safevi Devleti ve Osmanlı Devleti arasında gerçekleşen bu savaşın en büyük nedenlerinden biri iki devlet arasındaki mezhep farklılıklarıdır. Bu mezhep farkından doğan sosyal ve kültürel çatışma sebebiyle yaşanan bu savaş, Osmanlı Devleti’nin tarihinde önemli bir yer tutar. Çaldıran Savaşı’nın asıl nedeni olan Mezhep ayrılığı ve bu ayrılığın beraberinde getirdiği siyasi mücadeleler neticesinde iki büyük Türk devleti karşı karşıya kalmış, 16. yüzyıl Türk tarihinin en önemli vakalarından biri olarak Çaldıran Savaşı gerçekleşmiştir. Selçuklu döneminde topyekün bir göç ile Anadolu’ya yerleşen İlk Türk toplumları, hem kültürel hem de mezhepsel olarak ortak bir sosyal doku meydana getirmektelerdi.
forumlar, genel forum sitesi forumadasi.com
Anadolu Selçuklu Devleti zamanında Anadolu’yu Türkleştiren bu ilk topluluk Sünni iken Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılması ve Orta Doğu’da yükselen Batınilik hareketinin etkisiyle Şia mezhebinin etkisi altında kalarak farklı bir inanış benimseyen toplumların Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra Anadolu’ya göç etmeleri önemli bir sosyal sorunun ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Türkiye Selçuklu Devleti döneminde büyük kalabalıklar halinde Anadolu’ya göç eden Türk toplumları ile Büyük Selçuklu Devleti’nin çöküş döneminde ortaya çıkan Batınilik hareketinin ve Şia mezhebinin etkisi altında kalmış olan Türk toplumları arasında benimsedikleri mezhepsel inanç farkları dolayısıyla toplum içi sürtüşmeler yaşanmıştır.
Anadolu’ya ilk gelen Türk toplulukları Anadolu içlerine yerleştikten ve buraları yurt edindikten 50 ila 100 yıl kadar sonra gelen Türk toplumlarını reddederek hem mezhep ayrılığı hem de arsa, arazi ve mera sorunları nedeniyle çatışır durumdalardır. Anadolu Selçuklu Devleti döneminde başlayan bu mezhep ayrılığı ilerleyen dönemlerde de büyük bir sorun haline gelerek pek çok isyana ve mücadelenin yaşandığı yerdir. Söz konusu sorunlar Osmanlı Devleti döneminde de süregelmiştir. 16. yüzyıla gelindiğinde hakimiyet alanını genişleten Osmanlı Devleti, Batınilik akımından etkilenen bu kitleleri bünyesinde barındırmaya devam ediyor ve ortaya çıkarttıkları ayaklanma ve huzursuzluklarla savaşıyordu. Bu sorunlar devletin idare ve otoritesini etkileyerek bir iç mesele olduğu gibi Batıni İnancı benimseyen komşu devletlere karşı da önemli bir zafiyete neden oluyordu.
Safevi Hükümdarı Şah İsmail’de bu durumdan istifade ediyor ve Osmanlı Devleti’ne karşı Osmanlı bünyesinde bulunan mezhepdaşlarını kullanarak taciz ve taarruz eylemlerine kalkışıyordu. Şah İsmail, tıpkı Anadolu Batınileri (Alevileri) gibi Şia mezhebi ve Batınilik hareketlerinden etkilenmiş olan Türk hükümdarlarından biriydi. Azeri kökenli bir Türk olan Şah İsmail, İran’da hüküm sürmekte olan Akkoyunlular Devleti’ni yıkarak hakimiyet alanını genişletip güç kazanmış, Osmanlı Devleti için bir tehdit unsuru haline bürünmüştür. Zira Şah İsmail’in kurduğu Safevi Devleti, mezhep ayrılığı hasebiyle Osmanlı Devleti’ne karşı düşmanca hareket etmekte, Osmanlı’ya tabi olan Türk Boyları üzerinde baskı kurarak önemli bir tehlike arz etmekteydi. Bu çekişme, Çaldıran Savaşı’nın gerçekleşmesine sebep olan tüm etkenlerin ana kaynaklarındandır.
Normal
